တိုင္းတစ္ပါးသို႔ ေရာက္ရွိေနေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းဝင္ အဖိုးတန္အေမြအႏွစ္ ပစၥည္းမ်ားအေႀကာင္း 

တိုင္းတစ္ပါးသို႔ ေရာက္ရွိေနေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းဝင္ အဖိုးတန္အေမြအႏွစ္ ပစၥည္းမ်ားအေႀကာင္း

ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာ့သမိုင္းဝင္ပစၥည္းမ်ား တိုင္းတစ္ပါးသို႔ ေရာက္ရွိေနေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းဝင္ ပစၥည္းမ်ားကို တစ္စု တစ္စည္းတည္း ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ Victoria and Albert Museum London ဗစ္တိုးရိးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ တြင္ အမ်ားဆုံး တည္ရွိေနပါတယ္။

အခ်က္အလက္ ကိုးကားခ်က္မ်ားကို ေရွးျမန္မာ ဗဟုသုတဒိုင္ခ်က္ ျမသန္းတင့္ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ဘာသာျပန္ဆိုေသာ John Lowry ; Victoria and Albert Museum , Burmese Arts , London Her Majesty’s – Stationary Office , 1974 . Ya Za Ag Myae တို႔မွ ရယူ ထားပါတယ္။

ပတၱျမား ေခါင္းဘီး

အမ်ိဳးအစား – ပတၱျမား ေခါင္းဘီး အခ်ိန္ကာလ – ၁၈ ရာစုရဲ႕ ေနာက္ဆုံး ၂၅ ႏွစ္ (၁၇၇၅-၁၈၀၀) ေတြ႕ရွိရာေနရာ – မႏၲေလး၊ ျမန္မာ ျပဳလုပ္ပုံနည္းပညာ – သစ္သား ေပၚ ေ႐ႊကပ္၊ ပတၱျမား ႏွင့္ ျမ ကို ေ႐ႊေပၚမွာ ျမဳပ္ၿပီး အလွဆင္။ အ႐ြယ္အစား – အရွည္ ၈.၂ စင္တီမီတာ ၊ ေဘးတိုက္အက်ယ္ ၅.၁ စင္တီမီတာ လက္ရွိတည္ေနရာ – ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ – IS.2-1902

ဓါး အမည္ ရတနာသိဃၤ

ဓါး ပုံစံ ငွက္ႀကီးေတာင္ ဓါးအမ်ိဳးအစား နန္းဓါး ဓါးရိုး မင္းရိုး ဓါးအိမ္ ဇာတ္ေတာ္ဖြဲ႕သ႐ုပ္ပါ ပါဝင္ သံ သံ ၇ပါး လက္ရာ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေႏွာင္း ၿပီးစီးသည့္ႏွစ္ မသိ တည္ရွိသည့္ေနရာ လန္ဒန္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟားဘတ္စ္ ျပတိုက္ အဂၤလန္

ကင္းဝန္မင္းႀကီးဦးေကာင္း၏ ဝတ္႐ုံ

အမ်ိဳးအစား – ကင္းဝန္မင္းႀကီးဦးေကာင္း၏ ဝတ္႐ုံ အခ်ိန္ကာလ – ၁၉ ရာစု ေနာက္ဆုံးႏွစ္အစိတ္ ေတြ႕ရွိရာေနရာ – မႏၲေလး ၊ ျမန္မာ ျပဳလုပ္ပုံနည္းပညာ – နိုင္ငံျခားျဖစ္ ဖဲသား၊ ပိုးထည္ ၊ ေ႐ႊစင္ေ႐ႊျပား ၊ ျခည္သားဖြတ္ၿမီးထိုး စသျဖင့္ အသုံးျပဳ၍ စီရင္ခ်ဳပ္ထားေသာ ဝန္ႀကီးဝတ္႐ုံ။ အတိုင္းအတာ အေပၚဖုံးဝတ္႐ုံ / အေပၚဆုံးပခုံးမွ ေအာက္ဆုံးအနားသတ္အထိ – ၁၁၂ စင္တီမီတတာ လက္အရွည္ – ၅၀ စင္တီမီတာ ေဘးအက်ယ္ – ၅၁ စင္တီမီတာ ( ဟိုဘက္ ဒီဘက္ ပခုံးအက်ယ္ ) ပုဆိုး / ပုဆိုး အနံ – ၂၃၉ စင္တီမီတာ ပုဆိုး ကြင္းအက်ယ္ – ၄၄ စင္တီမီတာ အတြင္းခံ အကၤ်ီျဖဴ /အေပၚဆုံးပခုံးမွ ေအာက္ဆုံးအနားသတ္အထိ – ၁၀၉ စင္တီမီတာ လက္အရွည္ – ၈၇ စင္တီမီတာ ေဘးအက်ယ္ – ၄၆ စင္တီမီတာ ( ဟိုဘက္ ဒီဘက္ ပခုံးအက်ယ္ ) ေခါင္းစီး / ေခါင္းေပါင္း ေခါင္းစီးႀကိဳး အလ်ား – ၅၀ စင္တီမီတာ ေခါင္းေပါင္း အတြင္းက်ယ္ – ၁၆.၅ စင္တီမီတာ ေခါင္းေပါင္း အျမင့္ – ၂၆.၅ စင္တီမီတာ လက္ရွိတည္ေနရာ – ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ – IM.43 to D-1912

ပတၱျမားငေမာက္

ဝိတိုရိယဘုရင္မႀကီး၏ သရဖူမွ ပတၱျမားငေမာက္သည္ ျမန္မာနန္းစဥ္ရတနာျဖစ္သည္။ ထိုပတၱျမားငေမာက္အား (၁၈၈၅ခု၊ နိုင္ဝင္ဘာလ ၂၉ ) ေန႕တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ စေလဒင္က ယူေဆာင္ၿပီး ဆက္သထားျခင္းျဖစ္သည္။

ဧကရီဘုရင္မႀကီးထံ ေပးပို႔သည့္ ပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ သီေပါ၏ အေကာင္းဆုံး သရဖူတစ္ခု၊ ဒုတိယသရဖူမွ ျမေက်ာက္ႀကီးသုံးလုံး၊ သရဖူထဲမွ ကြၽတ္က်သည့္ ေက်ာက္အလြတ္ ၈ လုံးထည့္ထားသည့္ စကၠအိတ္တစ္လုံး၊ စိန္ေဒါင္း႐ုပ္ပါသည့္ဘယက္တစ္ကုံး ႏွင့္ ေ႐ႊဘီးတစ္ေခ်ာင္းတို႔ ပါသည္။

ေ႐ႊေပလႊာ

အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဦးေအာင္ေဇယ်မွ ေဂ်ာ့စ္ဘုရင္ ၂ ထံ ေပးပို႔ေသာ ခ်စ္ၾကည္ေရးေ႐ႊေပလႊာႏွင့္ ျမေစတီေက်ာက္စာတို႔အား ယူနက္စကို ကမာၻ႔မွတ္တမ္းအေမြအနစ္အျဖစ္ ယခုႏွစ္ပိုင္းတြင္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

နဂါးလက္ေကာက္ လည္ဆြဲလက္ေကာက္

အမ်ိဳးအစား – လက္ေကာက္၊ လည္ဆြဲ အပါ ရတနာ တစ္ဆင္စာ အခ်ိန္ကာလ – ၁၉ ရာစု (၁၈၅၀) ေတြ႕ရွိရာေနရာ – မႏၲေလး၊ ျမန္မာ ျပဳလုပ္ပုံနည္းပညာ – က်စ္ဆံျမႇီးက်စ္ ထားသလိုမ်ိဳး ေ႐ႊႀကိဳး ဖြတ္ျမႇီးထိုး မွာ ပတၱျမား ျဖင့္ပုံေဖာ္အလွဆင္။ အ႐ြယ္အစား – အရွည္(အလ်ား) ၇ လက္မ၊ အနံ ၀.၂၅ လက္မ ။ အရွည္ (အလ်ား) ၆ စင္တီမီတာ ( ပုံပါအတိုင္း) အနံ ၆.၂ စင္တီမီတာ( ပုံပါအတိုင္း) အထူ (ထူ) ၁.၁ စင္တီမီတာ( ပုံပါအတိုင္း) လက္ရွိတည္ေနရာ – ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ – M.39-1939

၁၈၅၄ ခုႏွစ္ကပန္းခ်ီကား

အမ်ိဳးအစား – ၁၈၅၄ ခုႏွစ္ကပန္းခ်ီကား အခ်ိန္ကာလ – ၁၉ ရာစု ေတြ႕ရွိရာေနရာ – ကာလကတၱား ျပဳလုပ္ပုံနည္းပညာ – ေရေဆးပန္းခ်ီ အ႐ြယ္အစား – အျမင့္ ၄၃ . ၅ စင္တီမီတာ အက်ယ္ ၃၅ စင္တီမီတာ လက္ရွိတည္ေနရာ – ဗစ္တိုးရီးယား အယ္ဘာတ္ျပတိုက္ လန္ဒန္ ။ ျပတိုက္ပစၥည္းအမွတ္ – IS . 108 – 1950 IS . 179 – 195 IS . 181 – 1950 ၁၈၅၂ ခုႏွစ္က အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ဒုတိယအႀကိမ္ စစ္ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းႏွင့္ ရခိုင္ကိုပါ အဂၤလိပ္တို႔က သိမ္းယူလိုက္ၾကပါတယ္ ။

၁၈၅၄ ကုန္ခါနီးမွာ ျမန္မာဘုရင္ မင္းတုန္းမင္း ( ၁၈၅၃ – ၁၈၇၈ ) အေရွ႕နန္းမေတာ္ ဘုရားဝန္မင္းႀကီး ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕ကို အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ေလာ့ဒလဟိုစီ နဲ႕ ေတြ႕ဖို႔ရာ ကာလကတၱားကို သြားပါတယ္ ။ ဆာအာသာဖယ္ရာက ဒီခရီးစဥ္မွာ စကားျပန္အျဖစ္နဲ႕ လိုက္ခဲ့တာပါ။ ဆာအာသာဖယ္ရာ ရဲ႕ တူမက ျပတိုက္ကို လႉဒါန္းခဲ့တာပါ ။ အတူပါလာတဲ့ နန္းတြင္းပန္းခ်ီ ပညာရွင္က မွတ္တမ္းတင္ ေရးဆြဲထားတဲ့ ဒီပန္းခ်ီကား သုံးခ်ပ္လုံးမွာ ျမန္မာသံအမတ္မ်ားရဲ႕ ခမ္းနားထည္ဝါမူေတြကို ေလ့လာခြင့္ရခဲ့ပါတယ္ ။

က်န္ရွိေနေသာ ပစၥည္းမ်ားအား အပိုင္း ၂ အေနျဖင့္ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။ ေလးစားစြာျဖင့္ Credit ; Yan Naing